Bir Mahbûba Sevb-i Cedîd Giydirmek: Erzurumlu Rahmî nin Manzum Avâmil Tercümesi

İslam devletinin sınırlarının genişlemesiyle ortaya çıkan muhtelif toplumların Arapça konuşma ihtiyacı ve Kur’an’ın doğru anlaşılıp korunması zarureti neticesinde Arapçanın gramer kaidelerinin tespit edilmesi zorunlu hâle gelmiştir. Bu hususta birçok Arap dil bilgini yanlış kullanımlarla bozulmasına engel olmak için çeşitli eserler koymuştur. Söz konusu eserlerin bir bölümünü de nahiv ilminin şubesi olan avâmiller oluşturmaktadır. Âmil kelimesinin çoğulu avâmil, terim olarak Arapça’da kelime sonlarının okunuşuyla ilgili konuları ihtiva eden hususlarını ifade etmektedir. Halil bin Ahmed (öl. 175/791) ile başladığı kabul edilen avâmil yazma geleneği ondan sonra da yaygınlık kazanarak devam etmiştir. geleneğin en önemli halkalarını ise Abdülkâhir Cürcânî’nin el-Avâmil’i Mehmed Birgivî’nin el-‘Avâmilü’l-cedîd bilinen meşhur eseri Bahsedilen üzerine âlimi tarafından şerh, haşiye ta‘lik türünden yazılmıştır. Mevzubahis başta Türkçe Farsça üzere pek çok dile manzum veya mensur tercüme edilmiştir. çalışmada türü hakkında tanıtıcı bilgiler verildikten el-‘Avâmil adlı kitabının Erzurumlu Rahmî yapılan tercümesi ele alınacaktır. Rahmî’nin, tercümesini tamamladıktan yazdığı şerhe dair bazı değerlendirmeler yapılacak; söz şerhin başında yer alan malumattan hareketle şair yeni verilecektir. Manzum tercümenin yazılma sebebi, kim yapıldığı, ne zaman tamamlandığı istinsah edildiği gibi hususlar üzerinde durulduktan muhtevası incelenecektir. Son metnin transkripsiyonlu metni araştırmacıların istifadesine sunulucaktır.